TÜİK: Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) harcaması 2021 yılında 101 milyar 738 milyon TL'ye yükseldi

Ar-Ge verilerine ilişkin güncel idari kayıt veri sayısı ve çeşitliliği son yıllarda artmıştır. Bu nedenle uluslararası referans kaynağı olan Frascati Kılavuzu’nun önerilerine uygun olarak hesaplama yöntemi yeniden gözden geçirilmiş ve güncel veriler doğrultusunda yöntem değişikliğine gidilmiştir. Yeni hesaplama yöntemine uygun olarak 2015-2021 yılı arasındaki veriler güncellenmiştir. Konu ile ilgili detaylı metodolojik açıklama bülten ekinde yer almaktadır.

Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) harcaması 2021 yılında 101 milyar 738 milyon TL’ye yükseldi

Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması 2021 yılında bir önceki yıla göre 32 milyar 670 milyon TL artarak 101 milyar 738 milyon TL’ye yükseldi.

Ar-Ge harcamasının gayrisafi yurt içi hâsıla (GSYH) içindeki payı %1,40 oldu

Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcamasının GSYH içindeki oranı 2020 yılında %1,37 iken, 2021 yılında 7 trilyon 248 milyar 789 milyon TL’lik GSYH içindeki oranı %1,40’a yükseldi.

En fazla Ar-Ge harcaması mali ve mali olmayan şirketler tarafından yapıldı

Ar-Ge harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler %61,3 ile en büyük paya sahip olurken, bunu %34,2 ile yükseköğretim takip etti. Kâr amacı olmayan kuruluşlar tarafından yapılan Ar-Ge harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamaları içindeki payı ise %4,5 oldu. Ar-Ge harcamaları içerisinde personel harcamaları %48,9 ile en büyük harcama kalemini oluşturdu.

Mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge finansmanında %54,6 ile ilk sırada yer aldı

Ar-Ge harcamalarının 2021 yılında %54,6’sı mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken genel devlet Ar-Ge harcamalarının %27,5’ini, yükseköğretim %16,4’ünü, yurt dışı kaynaklar %1,5’ini ve diğer yurt içi kaynaklar yaklaşık olarak %0,03’ünü finanse etti.

Tam zaman eşdeğeri cinsinden 221 bin 811 Ar-Ge personeli çalıştı

Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden 2021 yılında toplam 221 bin 811 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. Sektörler itibarı ile dağılımına bakıldığında ise TZE cinsinden toplam Ar-Ge personelinin 2021 yılında %67,4’ü mali ve mali olmayan şirketlerde, %28,2’si yükseköğretimde ve %4,4’ü kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlet sektöründe yer aldı.

TZE cinsinden kadın Ar-Ge personelinin oranı %32,1 oldu   

TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel sayısı, 2021 yılında 71 bin 301 kişi ile toplam Ar-Ge personel sayısının %32,1’ini oluşturdu. Sektörler itibarı ile TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel oranı yükseköğretimde %45,7, kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlette %30,4, mali ve mali olmayan şirketlerde ise %26,6 oldu.

Ar-Ge personelinin %31,2’si doktora veya eşdeğeri eğitim seviyesine sahip

Ar-Ge personeli öğrenim durumuna göre incelendiğinde, Ar-Ge personelinin %34,9’unun lisans eğitim düzeyine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla %31,2 ile doktora veya eşdeğeri, %24,3 ile yüksek lisans, %4,8 ile meslek yüksekokulu ve %4,8 ile lise ve altı kategorileri takip etti. TZE cinsinden Ar-Ge personelinin eğitim durumuna göre dağılımı ise sırasıyla; %48,0 ile lisans, %20,7 ile yüksek lisans, %18,3 ile doktora veya eşdeğeri, %6,7 ile meslek yüksekokulu ve %6,3 ile lise ve altı eğitim düzeyi şeklinde oldu.

En fazla Ar-Ge harcaması TR10 (İstanbul) bölgesinde gerçekleşti

İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 2. Düzeye göre 2021 yılında Ar-Ge harcamalarının en yüksek olduğu bölge toplam Ar-Ge harcamasının %29,7’sini gerçekleştiren TR10 (İstanbul) iken, bunu %28,2 ile TR51 (Ankara) ve %9,2 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesi takip etti.

Toplam Ar-Ge personel sayısının %29,5’i TR10 (İstanbul), %19,3’ü TR51 (Ankara) ve %8,0’ı TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde istihdam edildi.

Mali ve mali olmayan şirketlerde Ar-Ge harcamasının %53,5’i Ar-Ge merkezlerinde yapıldı

Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2021 yılında gerçekleştirilen 62 milyar 400 milyon TL Ar-Ge harcamasının %53,5’i Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde yapılan Ar-Ge harcamasının %85,1’i, 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan girişimler tarafından yapıldı.

En fazla Ar-Ge harcaması yüksek teknoloji faaliyetlerindeki girişimler tarafından yapıldı

İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, 2021 yılında imalat sanayinde gerçekleştirilen 35 milyar 613 milyon TL Ar-Ge harcamasının %46,3’ünün yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan girişimler tarafından gerçekleştirildiği görüldü. Bu oran 2015 yılında %35,1’di. İmalat sanayindeki toplam Ar-Ge harcamasının %39,6’sı orta yüksek teknoloji faaliyetindeki girişimler, %9,6’sı orta düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler ve %4,5’i düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler tarafından yapıldı.  

İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2021 yılında en fazla araştırmacının 24 bin 630 kişi ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler tarafından istihdam edildiği görüldü. Bunu 16 bin 720 araştırmacı istihdamı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler takip etti. TZE cinsinden araştırmacı sayıları dikkate alındığında da en fazla değerin 22 bin 299 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimlerde olduğu saptandı.

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı